published |
DOI |
دڵشاد علی محمد1 ،سعيد محمد عبداللە2
1بەشی کوردی ، کۆليجی زمان،زانکۆی سلێمانی، سلێمانی ،عێراق
2بەشی کوردی، کۆلێجی پەروەردە، زانکۆی چەرمو،چەمچەماڵ، عێراق
Delshad Ali Mahammed1, Saeed Mohammed Abdullah2
1Kurdish Department, Faculty of Linguistics, Slemani University, Slemani, Iraq
2Kurdish Department, Faculty of Linguistics, Charmo University, Chamchamal, Iraq
Received : 15-5-2019 Revised:2-6-2019
Accepted : 3-8-2019 Published :31-12-2019
پوخته:
دهقی ئهدهبی كاركردنه له نێوان دهقهكان ودیاریكردنی بنهماو پیوانهكانی دهق، بۆیه پێوانه هونهرییهكانی ڕهخنهی شیعریی، بهپێی سهردهم و قوتابخانهكان رۆلی خۆیان گێراوه و كاریگهری و كارلێكیان ههم لهسهر دهق ههم لهسهر خوێنهر ههبووه، بۆیه لهم سۆنگهوه كارلهسهر ئهو پێوانانهی كه ساڵانی (1970-1990) گیراوهته بهر بۆ كاركردن لهسهر دهقهكان، دهرئهنجامهكهشیان خراوهته ڕوو، بۆیه لەم سۆنگەیەوە لە توێژینەوەکەدا بایەخ دراوە بە پێوانەی ڕەخنەی شیعریی و راڤەکردنیان بە ڕووکارێکی ڕەوا پیشان دراوە بە پێوانەی زانستی. لە مێژووی شیعریی کوردیدا. شاعیر پەیامدارە و زۆربەی شیعرەکانی بۆ سارێژکردنی ناسۆری کۆمەڵایەتی و رامیاری نەتەوەی کورد هۆنیەوەتەوە. هەڵبەت سەرنج و بیرۆکەمان خستۆتە ڕوو. بۆ ئهم مهبهستهش ههریهكه لهپێوانهی هونهری زمانی شیعریی رهمزو وێنهو ئاواز بهكارهێنراون ، پاشان گرنگی و كاریگهری ههریهكهیان لهسهر دهق و پاشان گوێگر روون كراوهتهوه.
الملخص
النقد الادبي هو عمل لغوي في اعلى المستويات الفكرية اللغوية، وبمعنى أوضح يعـد النقد الادبي كتابة عن نتاج مكتوب آخر ، وقبل كل شيء، فأن النقد الادبي هو نقد مرتبط بمواقف انسانية في نهاية المطاف. إن كتابة النقد الادبي بجميع أساليبه تستند الى مواقف انسانية وربما يأتي الناقد في نتائجه العامة بقراءة معمقة ومفصلة. ومن هذا المنطلق، تم تسليط الضوء في هذه الدراسة على معيار نقد الشعر وتحليله وذلك باسلوب واضح وعلمي. يعتبر الشاعر على مر تاريخ الشعر الكردي شخصا ذي رسالة واغلب قصائده تهدف الى تضميد جراح المجتمع وتخفيف اوجاعه، وتسهم في رسم سياسة الامة الكردية. وكما قامت هذه الدرسة بتبيان ما يعتمده الكاتب الناقد من طرائق في تحليله وتقييمه في عملية نقده للشعر. إن اللغة الفنية والادبية منهلان للغة الكردية، بينما التعبير والصور الفنية هي خلاصة ابداع الشاعر، أي ان تلك الاصول والعناصر الشعرية هي ابرزمايستهدفه هذا الاسلوب النقدي.
Abstract
Literary criticism is a linguistic work at the highest level of linguistic thought, and in a literal sense literary criticism isa matter of writing on another written product. Above all, literary criticism is a critique of human attitudes in the end. The writing of literary criticism in all its methods is based on humanitarian attitudes and the critic may come in his general conclusions in a detailed and detailed reading. From this point of view, what is highlighted in this study is the criterion employed in poetry criticism and analysis in a perspicacious and scientific manner. Throughout the history of the Kurdish poetry, the poet has been regarded as a person with a message aiming to heal the wounds of society with his/her poems and reduce its aches, and contribute to the policy of the Kurdish nation. This book also shows what the critic criticizes via the methods of analysis and evaluation in his critique of poetry. The language of art and literature have always been the sources of the Kurdish language, while the expression and artistic images are the essence of the poet’s creativity, that is, those assets and poetic elements are the most important targets of this criticism method.
سەرچاوەکان
کوردی:
- پهخشان سابیر حهمهد، رمز له شیعریی هاوچهرخی كوردی كرمانجی خوارووی كوردستان ، چاپخانهی حاجی هاشم ، ههولێر، 2012.
- جهبار ئهحمد حسين: ئیستاتیكای دهقی شیعری كوردی، چ1،دهزگای چاپ و پهخشی سهردهم ، سلێمانی ، 2008.
- حهمه نوری عمر كاكی : شێواز له شیعر كلاسیكی كوردیدا ، چ1، چاپخانەسلێمانی، 2008.
- حەمە سەعید حەسەن ( شیعر و هەڵوێست ) چاپخانەی ڕاپەڕین و سلێمانی ، ١٩٧٩.
- حەمە سەعید حەسەن ، وشەکان دەگەڕێنەوە مەداری خۆیان ، مطبعة علاء ، بغداد ، ١٩٧٩.
- دڵشاد علی،بنیاتی ههڵبهست له هۆنراوهی كوردیدا، چ1، چاپخانهی رهنج ،سلێمانی ،
- رێبوار سیوەیلی – سۆفیستەکان، دەزگای چاپ و پەخشی سەردەم چاپی دووەم – سلێمانی ، ٢٠٠٠ .
- علاء الدین سجادی – دەقەکانی ئەدەبی کوردی – چاپخانەی کۆڕی زانیاری کورد – بەغداد – ١٩٧٨ .
- عوسمان دهشتی ، لهبارهی بنیاتی زمان و شێوازی شیعر، چاپخانهی حاجی هاشم، ههولێر، 2012 .
- عزیز گهردی” ئهدهب و رهخنه” چاپخانهی الحوداث”. بهغداد. 1974
- عەلی شێخ عومەر قەرەداغی – مەولەوی سروشت ، چاپخانەی کۆڕی زانیاری کورد ، بەغداد ، ١٩٧٨ .
- فەرەیدون عەلی ئەمین ، چەند سەرنجێک لە پیرەمێردی نەمر ، چاپخانەی ، (ئیر شاد) بە یارمەتی کۆمەڵی ڕۆشنبری کورد ، بەغداد ، ١٩٧١ .
- كاكهی فهللاح ، كاروانی شیعریی نوێی كوردی ، چ2 ، چاپخانهی حسام، بغداد، 1980.
- د.كامل حسن عزیز البصیر، رهخنه سازی مێژوو پهیرهوكردن، چاپخانهی كۆری زانیاری عێراق ، بهغداد، 1983.
- محمود زامدار ، لە بانێژەی شیعرەوە ، طبع بمطبعة جریدة العراق، ١٩٨١ .
- هەرێم عوسمان – لیریکی گۆران، چاپخانەی حەمدی، چاپی یەکەم ، سلێمانی، ٢٠١٨.
عەرەبی:
- محی الدین اسماعیل” الفكر المعاصرة، ط1″ دار الشؤون الثقافیة العامة، بغداد، 1989.
- سی دی لویس” الصوره الشعریه ، ت: د. احمد نصیف الجنابی و الاخرون” دار الرشید للنشر، بغداد، 1982.
- شكری محمود عیاد: اللغة والابداع الشعری ، الطبعة الاولی ، 1988
فارسی:
أر .ال . برتة تخیل، ترجمة : مسعود جعفری، نشر مركز تهران، 1379
د.بهرام مقدادی ، فهرههنگ اصطلاحات نقد أدبی، چاپ أول ، انتشارات فكر روز،تهران ، 1379 ،
ڕۆژنامە:
1 . 1 رۆژنام ی هاوكاری ، ژ 276 ، 1975 ،
2 . ژيان ، ساڵی ) ٧ ( ژمارە ) ٢٣٥ ، ) ١٩٣٢
گۆڤار:
1 . ف رهيدون علي ئ مين : علي عارف ئاغا شاعيريكي دڵت رو شيعر سواره , گۆڤاری ب يان، ژ) 31 (، تشرينی دووهم ، 1974
گ . ب يان ژ – – ٤٩ ی مايش ١٩٧٨ دار الحرية للطلاعة بغداد – –
2 . گ، ب يان ژ – 8 ساڵی – 1973 ، دار الحرية، بغداد –
3 . گ . ب يان ژ – ٣٣ ساڵی – ١٩٧٦ ، دار الحرية، بغداد –
4 . گ . ب يان . ژ . ٤٦ ی کانوونی دووەمی ١٩٧٨ دار الحرية للطلاعةة بغداد –
5 . گ ب يان ژ – – ١٣ ساڵی ١٩٧٤ چاپخان ی دار الحرية، ب غداد –
6 . گ، رامان . ژ) 142 (، بنياتگ ری فرديناند ،دی سوسێر، 2009 .